H νομιμότητα του διαδικτυακού ξεφυλλίσματος – υπόθεση C-360/13.

Με την απόφαση της 5.6.2014 στην υπόθεση Public Relations Consultants Association Ltd κατά Newspaper Licensing Agency Ltd κ.λπ. το ΔΕΕ έκρινε σχετικά με το κατά πόσο η δημιουργία αντιγράφων ιστοσελίδας στην οθόνη και στην κρυφή μνήμη του σκληρού δίσκου κατά την πλοήγηση στο Διαδίκτυο εμπίπτει στις εξαιρέσεις το δικαιώματος του δημιουργού.
Συγκεκριμένα, η εξαίρεση που περιέχεται στη διάταξη του άρθρου 5 παρ. 1 και 5 της οδηγίας 2001/29 έχει το εξής περιεχόμενο:
1.      Οι αναφερόμενες στο άρθρο 2 προσωρινές πράξεις αναπαραγωγής, οι οποίες είναι μεταβατικές ή παρεπόμενες και οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο και ουσιώδες τμήμα μιας τεχνολογικής μεθόδου, έχουν δε ως αποκλειστικό σκοπό να επιτρέψουν:
α)      την εντός δικτύου μετάδοση μεταξύ τρίτων μέσω διαμεσολαβητή, ή
β)       τη νόμιμη χρήση
ενός έργου ή άλλου προστατευομένου αντικειμένου, και οι οποίες δεν έχουν καμία ανεξάρτητη οικονομική σημασία, εξαιρούνται από το δικαίωμα αναπαραγωγής που προβλέπεται στο άρθρο 2.
5.      Οι εξαιρέσεις και οι περιορισμοί που αναφέρονται στις παραγράφους 1, 2, 3 και 4 εφαρμόζονται μόνο σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις οι οποίες δεν αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση του έργου ή άλλου προστατευομένου αντικειμένου και δεν θίγουν αδικαιολογήτως τα έννομα συμφέροντα του δικαιούχου.»
Το Δικαστήριο που εξέδωσε την προδικαστική παραπομπή (High Court of Justice) απηύθυνε το εξής ερώτημα:
«Σε περίπτωση που:
–        τελικός χρήστης επισκέπτεται ιστοσελίδα χωρίς να την τηλεφορτώνει, να την εκτυπώνει ή να δημιουργεί αντίγραφο αυτής κατ’ άλλον τρόπο∙
–        αντίγραφα της ιστοσελίδας αυτής δημιουργούνται αυτομάτως στην οθόνη και στην “κρυφή μνήμη” του σκληρού δίσκου του [υπολογιστή] του τελικού χρήστη∙
–        η δημιουργία των αντιγράφων αυτών είναι απαραίτητη για τις τεχνολογικές μεθόδους οι οποίες εξασφαλίζουν την ομαλή και αποτελεσματική πλοήγηση στο Διαδίκτυο∙
–        το αντίγραφο στην οθόνη παραμένει στην οθόνη μέχρι ο τελικός χρήστης να απομακρυνθεί από την οικεία ιστοσελίδα, οπότε εξαλείφεται αυτομάτως με τη συνήθη λειτουργία του υπολογιστή∙
–        το αποθηκευθέν στην κρυφή μνήμη αντίγραφο παραμένει στην κρυφή μνήμη μέχρι να αντικατασταθεί από άλλο υλικό, καθώς ο τελικός χρήστης επισκέπτεται άλλες ιστοσελίδες, οπότε εξαλείφεται αυτομάτως με τη συνήθη λειτουργία του υπολογιστή, και
–        τα αντίγραφα διατηρούνται για διάστημα που δεν υπερβαίνει τη διάρκεια των συνήθων τεχνολογικών μεθόδων που συνδέονται με τη χρήση του Διαδικτύου κατά το [προαναφερθέν τέταρτο και πέμπτο στοιχείο]∙
είναι τα αντίγραφα αυτά προσωρινά, μεταβατικά ή παρεπόμενα και αποτελούν αναπόσπαστο και ουσιώδες τμήμα της τεχνολογικής μεθόδου, υπό την έννοια του άρθρου 5, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ;»
Βεβαίως, η απάντηση φαντάζει απλή, καθώς ο κάθε ένας που διατηρεί ιστοσελίδα στο διαδίκτυο και παρέχει δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στους χρήστες δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας του, επειδή δημιουργούνται προσωρινά αντίγραφα στην οθόνη και στην κρυφή μνήμη του υπολογιστή του χρήστη, ωστόσο, αυτό έπρεπε να ερευνηθεί από το Δικαστήριο.
To ΔΕΕ δέχθηκε ότι πληρούται η πρώτη προϋπόθεση της παραπάνω διάταξης, καθ’ όσον,  τα αντίγραφα στην οθόνη καταργούνται μόλις ο χρήστης του Διαδικτύου απομακρυνθεί από την ιστοσελίδα την οποία επισκέφθηκε. Αφετέρου, τα αντίγραφα στην κρυφή μνήμη αντικαθίστανται κατά κανόνα αυτομάτως από άλλο υλικό μετά από κάποιο διάστημα, το οποίο εξαρτάται από τη χωρητικότητα της κρυφής μνήμης και από τον βαθμό και τη συχνότητα της χρήσεως του Διαδικτύου από τον συγκεκριμένο χρήστη. Ως εκ τούτου, τα εν λόγω αντίγραφα έχουν προσωρινό χαρακτήρα.
Επίσης, δέχθηκε ότι, αν και η επίμαχη τεχνολογική μέθοδος μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή χωρίς τις συγκεκριμένες πράξεις αναπαραγωγής, εντούτοις, η εν λόγω μέθοδος δεν μπορεί, εν προκειμένω, να λειτουργήσει ορθώς και αποτελεσματικώς.
Ακόμα, όσον αφορά καταρχάς τα αντίγραφα στην οθόνη, επιβάλλεται η υπόμνηση ότι αυτά καταργούνται αυτομάτως από τον υπολογιστή όταν ο χρήστης απομακρύνεται από την ιστοσελίδα και, ως εκ τούτου, όταν ολοκληρώνεται η εφαρμογή της τεχνολογικής μεθόδου η οποία χρησιμοποιείται για την προβολή της ιστοσελίδας. Μάλιστα, δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι το αντίγραφο στην οθόνη εξακολουθεί να υπάρχει κατά το χρονικό διάστημα που ο χρήστης του Διαδικτύου αφήνει τον φυλλομετρητή ανοικτό και παραμένει στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα, καθώς, κατά το συγκεκριμένο διάστημα, παραμένει ενεργή η τεχνολογική μέθοδος η οποία χρησιμοποιείται για την προβολή της ιστοσελίδας.
Τα αντίγραφα που δημιουργούνται στην οθόνη καταργούνται μόλις απομακρυνθεί ο χρήστης από τη συγκεκριμένη σελίδα και, έτσι, είναι “μεταβατικά”. Αντιθέτως προς τα αντίγραφα στην οθόνη, τα αντίγραφα στην κρυφή μνήμη δεν καταργούνται όταν ο χρήστης του Διαδικτύου ολοκληρώνει την εφαρμογή της τεχνολογικής μεθόδου η οποία χρησιμοποιείται για την προβολή της συγκεκριμένης ιστοσελίδας, καθόσον τα αντίγραφα διατηρούνται στην κρυφή μνήμη για την περίπτωση ενδεχόμενης μεταγενέστερης προβολής της εν λόγω ιστοσελίδας. Ωστόσο, μπορούν να χαρακτηριστούν ως “παρεπόμενα”.

Τέλος, τα αντίγραφα στην οθόνη και στην κρυφή μνήμη δεν θίγουν αδικαιολογήτως τα έννομα συμφέροντα των δικαιούχων των δικαιωμάτων δημιουργού, μολονότι παρέχουν καταρχήν στους χρήστες του Διαδικτύου τη δυνατότητα προσβάσεως, χωρίς την άδεια των δικαιούχων αυτών, σε έργα που έχουν αναρτηθεί σε ιστοσελίδες.

Με βάση τις σκέψεις αυτές, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το άρθρο 5 της οδηγίας 2001/29 έχει την έννοια ότι τα αντίγραφα στην οθόνη και τα αντίγραφα στην κρυφή μνήμη που δημιουργούνται από τον τελικό χρήστη κατά την προβολή ιστοσελίδας πληρούν τις προϋποθέσεις κατά τις οποίες τα εν λόγω αντίγραφα πρέπει να είναι προσωρινά, να έχουν μεταβατικό ή παρεπόμενο χαρακτήρα και να αποτελούν αναπόσπαστο και ουσιώδες τμήμα μιας τεχνολογικής μεθόδου, καθώς και τις προϋποθέσεις του άρθρου 5, παράγραφος 5, της εν λόγω οδηγίας, και μπορούν, ως εκ τούτου, να δημιουργούνται χωρίς την άδεια των δικαιούχων των δικαιωμάτων του δημιουργού.