Το δικαίωμα της διανομής στο κοινό περιλαμβάνει και την προσφορά προστατευόμενων έργων, ακόμα και όταν δεν καταλήγει σε πώληση


Μια ενδιαφέρουσα απόφαση εξέδωσε το ΔικΕΕ στην υπόθεση C‑516/13, Dimensione Direct Sales Srl, Michele Labianca κατά Knoll International SpA, στις 13-5-2015 που αφορούσε το ζήτημα αν η διαφήμιση προστατευόμενων έργων εμπίπτει στο δικαίωμα της διανομής στο κοινό, υπό την έννοια του άρθρου 4 της οδηγίας 2001/29

Τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης αυτής είχαν ως εξής:

Η Knoll ανήκει στον όμιλο Knoll του οποίου η μητρική εταιρία, η Knoll Inc., έχει έδρα στην Πενσυλβανία (Ηνωμένες Πολιτείες). Ο όμιλος αυτός κατασκευάζει και πωλεί σε ολόκληρο τον κόσμο έπιπλα αξίας. Η Dimensione είναι εταιρία περιορισμένης ευθύνης διαχειριστής της οποίας είναι ο M. Labianca. Διανέμει στην Ευρώπη με απευθείας πώληση έπιπλα σχεδιασμένα από δημιουργούς και προτείνει προς πώληση έπιπλα στον διαδικτυακό της τόπο. Κατά τα έτη 2005 και 2006, η Dimensione διαφήμισε την πώληση επίπλων που αντιστοιχούν σε προστατευόμενες δημιουργίες στον διαδικτυακό της τόπο, ο οποίος είναι διαθέσιμος στη γερμανική γλώσσα, σε διάφορες γερμανικές εφημερίδες και περιοδικά καθώς και σε διαφημιστικό φυλλάδιο το οποίο ανέφερε: «Αγοράστε τα έπιπλά σας στην Ιταλία και πληρώστε μόνο κατά την ανάληψη ή κατά την παράδοση από εξουσιοδοτημένο για την είσπραξη μεταφορέα (υπηρεσία παρεχόμενη κατόπιν αιτήσεώς σας)».  Εκτιμώντας ότι τα προτεινόμενα από την Dimensione προς πώληση έπιπλα ήσαν απομιμήσεις ή παρομοιώσεις προστατευόμενων δημιουργιών, η Knoll ενήγαγε την Dimensione και τον M. Labianca ενώπιον του Landgericht Hamburg (περιφερειακού δικαστηρίου του Αμβούργου) ζητώντας να τους απαγορευθεί να προσφέρουν προς πώληση τα έπιπλα αυτά στη Γερμανία. Προς στήριξη της αγωγής της, η Knoll ισχυρίστηκε ότι τα εν λόγω έπιπλα προστατεύονται από το δικαίωμα του δημιουργού ως έργα εφαρμοσμένης τέχνης. Το γερμανικό Ακυρωτικό (Bundesgerichtshof) επισήμανε ότι η ευδοκίμηση του εν λόγω ενδίκου μέσου εξαρτάται από την ερμηνεία του άρθρου 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29 και ιδίως από το αν το δικαίωμα διανομής που προβλέπει η διάταξη αυτή περιλαμβάνει το δικαίωμα προσφοράς προς πώληση στο κοινό του πρωτοτύπου ή αντιγράφου ενός προστατευόμενου έργου.  

Συνακόλουθα, το Γερμανικό Ακυρωτικό υπέβαλε στο Δικαστήριο τα ακόλουθα ερωτήματα:
1) Περιλαμβάνει το δικαίωμα διανομής, κατά το άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29, το δικαίωμα προσφοράς, προς πώληση στο κοινό, του πρωτοτύπου ή αντιγράφου ενός έργου; 
Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως στο πρώτο ερώτημα: 
2) Περιλαμβάνει το δικαίωμα προσφοράς, προς πώληση στο κοινό, του πρωτοτύπου ή αντιγράφου ενός έργου μόνο προτάσεις για τη σύναψη συμβάσεως ή και διαφημιστικές πράξεις;
3) Υπάρχει προσβολή του δικαιώματος διανομής αν η προσφορά δεν κατέληξε στην απόκτηση του πρωτοτύπου ή αντιγράφου ενός έργου;»

Το Δικαστήριο απάντησε θετικά σε όλα τα ερωτήματα. Ειδικότερα, δέχθηκε ότι μπορεί να συντρέχει προσβολή του αποκλειστικού δικαιώματος διανομής, προβλεπόμενου στο άρθρο 4, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29, όταν έμπορος, ο οποίος δεν είναι κάτοχος δικαιώματος του δημιουργού, πωλεί προστατευόμενα έργα ή αντίγραφά τους, μέσω του διαδικτυακού του τόπου, με ταχυδρομικές διαφημίσεις ή με δημοσιεύσεις στον Τύπο, σε καταναλωτές εγκατεστημένους στο έδαφος κράτους μέλους εντός του οποίου τα εν λόγω έργα προστατεύονται για να τους παροτρύνει να τα αποκτήσουν (σκέψη αρ. 31). Από το συμπέρασμα αυτό προκύπτει ότι, για να διαπιστωθεί προσβολή του δικαιώματος διανομής, δεν ασκεί επιρροή το γεγονός ότι τη διαφήμιση αυτή δεν επακολούθησε μεταβίβαση της κυριότητας του προστατευόμενου έργου ή αντιγράφου του στον αποκτώντα (σκ. αρ. 32).

Το Δικαστήριο απέκλινε από την προηγούμενη νομολογία του και συγκεκριμένα, έκρινε διαφορετικά από ό,τι στην απόφαση Peek & Cloppenburg (C‑456/06, EU:C:2008:232, σκέψεις 33, 36 και 41), η οποία αφορούσε τη δυνατότητα χρήσεως των αντιγράφων προστατευόμενου έργου, ότι η έννοια της διανομής στο κοινό προστατευόμενου έργου ή αντιγράφου του, κατά το άρθρο 4 παρ. 1 της οδηγίας 2001/29, συνεπάγεται μεταβίβαση της κυριότητας του αντικειμένου αυτού, μπορεί εντούτοις να διαπιστωθεί προσβολή του δικαιώματος διανομής εφόσον προσφέρεται, μέσω στοχευμένης διαφημίσεως, σε καταναλωτές εγκατεστημένους στο έδαφος κράτους μέλους εντός του οποίου το έργο αυτό προστατεύεται, η απόκτηση της κυριότητας του πρωτοτύπου ή αντιγράφου του. Σϋμφωνα με το Δικαστήριο, η ερμηνεία αυτή είναι σύμφωνη με τους σκοπούς της εν λόγω οδηγίας, κατά τις οποίες η εναρμόνιση του δικαιώματος του δημιουργού πρέπει να βασίζεται σ’ ένα υψηλό επίπεδο προστασίας, οι δημιουργοί πρέπει να λαμβάνουν εύλογη αμοιβή για τη χρήση των έργων τους και το σύστημα προστασίας του δικαιώματος του δημιουργού πρέπει να είναι αποτελεσματικό και αυστηρό (βλ. απόφαση Peek & Cloppenburg, C‑456/06, EU:C:2008:232, σκέψη 37).

Κατ’ ακολουθία, το ΔικΕΕ έκρινε ότι το άρθρο 4 παρ. 1 της οδηγίας 2001/29 έχει την έννοια ότι παρέχει σε κάτοχο αποκλειστικού δικαιώματος διανομής προστατευόμενου έργου τη δυνατότητα να απαγορεύει την προσφορά πωλήσεως ή στοχευμένη διαφήμιση αφορώσα το πρωτότυπο ή αντίγραφο του έργου αυτού, ακόμα και όταν δεν αποδεικνύεται ότι η εν λόγω διαφήμιση κατέληξε στην απόκτηση του προστατευόμενου έργου από αγοραστή της Ένωσης, καθόσον η διαφήμιση αυτή παροτρύνει τους καταναλωτές κράτους μέλους, εντός του οποίου το έργο αυτό προστατεύεται από το δικαίωμα του δημιουργού, να το αποκτήσουν.

Το συμπέρασμα από την απόφαση αυτή του ΔικΕΕ είναι τα όρια του δικαιώματος διανομής είναι ευρεία και φτάνουν να εκτείνονται και σε πράξεις που καλύπτονταν μέχρι πρότινος από το δικαίωμα επιγραμμικής διάθεσης (άρθρο 3 της οδηγίας 2001/29).