Απόφαση Εφετείου στις ΗΠΑ σχετικά με τη δεσμευτικότητα των συμβατικών ρητών του λογισμικού ανοικτού κώδικα

Με την απόφαση της 13.8.2008 Εφετείο των ΗΠΑ (Court of Appeals for the Federal Circuit) έκρινε σχετικά με τη δεσμευτικότητα των ρητρών λογισμικού ανοικτού κώδικα.
Η απόφαση έκρινε έφεση, η οποία ασκήθηκε εναντίον αποφάσεως πρωτοβαθμίου Δικαστηρίου της Καλιφόρνια (District Court for the Northern District of California), η οποία απέρριψε αίτηση λήψης ασφαλιστικών μέτρων κατά της καθ’ ης για προσβολή πνευματικών δικαιωμάτων. Ο αιτών ήταν διευθυντής του έργου «Java Model Railroad Interface” (JMRI), στο πλαίσιο του οποίου αναπτύχθηκε λογισμικό για μοντέλα σιδηροδρόμου και δημοσιεύθηκε σε μια ιστοσελίδα λογισμικού ανοικτού κώδικα και διατέθηκε ελεύθερα προς αντιγραφή (κατέβασμα). Τα αρχεία του λογισμικού αυτού περιείχαν “copyright notices” και αναφορά σε ένα αρχείο αντιγραφής, από το οποίο γινόταν σαφές ότι η χρήση του λογισμικού επιτρεπόταν μόνο βάσει της άδειας “Artistic License”. Η εν λόγω άδεια αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:
“The intent of this document is to state the conditions under which a Package may be copied […].
3. [The user] may otherwise modify [the user’s] copy of this Package in any way, provided that [the user] insert a prominent notice in each changed file stating how and when [the user] changed that file, and provided that [the user] do at least ONE of the following:
a) place [the user’s] modifications in the Public Domain or otherwise make them Freely Available, such as by posting said modifications to Usenet or an equivalent medium, or placing the modifications on a major archive site such as ftp.uu.net, or by allowing the Copyright Holder to include [the user’s] modifications in the Standard Version of the Package.
b) use the modified Package only within [the user’s] corporation or organization.
c) rename any non-standard executables so the names do not conflict with the standard executables, which must also be provided, and provide a separate manual page for each nonstandard executable that clearly documents how it differs from the Standard Version, or
d) make other distribution arrangements with the Copyright Holder.”
Η καθ’ ης χρησιμοποίησε το λογισμικό για να κατασκευάσει εμπορικό λογισμικό χωρίς να τηρήσει τους όρους της άδειας Artistic License, κυρίως, διότι δεν περιείχε αναφορά στους δημιουργούς του λογισμικού, δεν περιείχε “copyright notices” και δεν δημοσίευσε ελεύθερα τις αλλαγές που επέφερε η καθ’ ης στο λογισμικό του αιτούντος. Με την πρωτοβάθμια απόφαση απορρίφθηκε το αίτημα του αιτούντος με το σκεπτικό ότι η άδεια περιείχε μια μη αποκλειστική και μη περιορισμένη άδεια, με συνέπεια να μην προκύπτει ευθύνη της καθ’ ης από αθέτηση συμβατικής υποχρέωσης ούτε και παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.
Το εφετείο έκρινε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η παραβίαση των όρων της παραπάνω άδειας δεν συνιστά απλά συμβατική παραβίαση, αλλά παραβίαση του όρου με τον οποίο χορηγήθηκε άδεια χρήσης του λογισμικού, που συνιστά υπέρβαση της εξουσίας χρήσης και παράβαση του περιουσιακού δικαιώματος του δημιουργού. Το δικαστήριο επίσης τόνισε ότι ο δημιουργός που προσφέρει το έργο του χωρίς αντάλλαγμα, έχει το δικαίωμα να ελέγχει την περαιτέρω χρήση του.

Για την άδεια Artistic License βλ.:
http://www.opensource.org/licenses/artistic-license-1.0.php

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Ι. Ιγγλεζάκη, Το λογισμικό ανοικτού κώδικα (open source software). Ζητήματα δικαίου
πνευματικής ιδιοκτησίας και σχετικών συμβάσεων, ΕπισκΕΔ 2001, σελ. 891 επ.· του ίδιου, Οι Άδειες Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (open source software) Εισαγωγή στη φιλοσοφία του ελεύθερου λογισμικού και του λογισμικού ανοικτού κώδικα, Συνήγορος τ. 64/2007, σελ. 68 επ.· του ίδιου, Εισαγωγή στο δίκαιο της πληροφορικής, 2006, σελ. 38 επ.· Γ. Αυγερινός/Π. Τσιαβός, Οι Άδειες Ανοικτού Κώδικα (free/open source licenses)ως συμβατική μορφή οργάνωσης παραγωγικής δραστηριότητας, ΔiΜΕΕ 2006, σελ. 169 επ

Πρακτικός οδηγός σχετικά με τη συμμόρφωση με τους όρους της άδειας (ανοικτού Λογισμικού) General Public License

Πρόσφατα (20.08.2008) το Νομικό Κέντρο για την Ελευθερία του Λογισμικού (Software Freedom Law Center) εξέδωσε έναν πρακτικό οδηγό που παρέχει οδηγίες σχετικά με τη συμμόρφωση αδειών ανοικτού λογισμικού με την GNU Γενική Δημόσια Άδεια. Στόχος είναι η αποφυγή αντιδικίας, στην περίπτωση όπου τμήματα λογισμικού που υπάγεται στην άδεια, ενσωματώνονται σε παράγωγο λογισμικό. Είναι πιθανό, όταν το λογισμικό που προκύπτει, δεν συμφωνεί με τους όρους της Γενικής Δημόσιας Άδειας, να ασκηθεί αγωγή με αντικείμενο τη συμμόρφωση του λογισμικού με τους όρους αυτούς. Τέτοιες αγωγές έχουν ασκηθεί από το Κέντρο.

Ο εν λόγω οδηγός επεξηγεί τις βασικές νομικές έννοιες που έχουν σχέση με την Γενική Δημόσια Άδεια και την επιβολή των όρων της από τους δικαιούχους, ενώ προτείνει μεθόδους για καλύτερη συμμόρφωση με τους όρους της άδειας, καθώς και τρόπους αντιμετώπισης των δικαιούχων.

Βλ. http://www.softwarefreedom.org

Ioannis Iglezakis

Συμφωνία Στρατηγικής Συνεργασίας Ελληνικής Κυβέρνησης και Microsoft

Με το ν. 3640/2008 (βλ. το κείμενο του νόμου) κυρώθηκε η συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της εταιρίας Microsoft. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Νόμου, η συμφωνία αυτή πρόκειται να αποφέρει οικονομικά οφέλη για τη χώρα μας, αλλά και την επιτάχυνση των στόχων της ψηφιακής στρατηγικής. Στη συμφωνία προβλέπεται η ίδρυση κέντρου καινοτομίας, στο πλαίσιου του οποίου θα αναπτυχθούν τεχνολογίες λογισμικού, αλλά και συμμετοχή της ακαδημαϊκής κοινότητας στις δράσεις της παραπάνω εταιρίας.
Κεντρικό σημείο της συμφωνίας είναι η παροχή αδειών της Microsoft, τις οποίες θα αποκτά το Ελληνικό Δημόσιο μέσω διαγωνισμών, αλλά και η συμβολή της στην παροχή τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, με την υποστήριξη της κεντρικής κυβέρνησης, αλλά και των δήμων, στους οποίους παρέχονται δωρεάν εργαλεία λογισμικού για την ανάπτυξη εφαρμογών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Είναι αναντίρρητο ότι παρόμοιες συμφωνίες παρέχουν πολλά πλεονεκτήματα για το Δημόσιο, καθ’ όσον θέτουν τις βάσεις για τη συνεργασία με τον γίγαντα του λογισμικού που είναι η εταιρία Microsoft.
Ωστόσο, είναι επίσης γεγονός ότι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση μπορεί να προωθηθεί και με την αξιοποίηση του ανοικτού λογισμικού ή λογισμικού ανοικτού κώδικα (open source software), λύση την οποία έχουν ήδη υιοθετήσει κυβερνήσεις και οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, στο εξωτερικό. Ειδικότερα, με τη χρήση του ανοικτού λειτουργικού συστήματος LINUX και λογισμικού εφαρμογών που θα στηρίζεται στη φιλοσοφία του ανοικτού και ελεύθερου λογισμικού, μειώνεται αισθητά το κόστος υλοποίησης σχετικών εφαρμογών και παύει η εξάρτηση από εταιρίες ιδιοκτησιακού λογισμικού.
Κατά την άποψή μας, συνεπώς, η αξιοποίηση των ωφελημάτων από την παραπάνω συμφωνία και από τη συνεργασία με την παραπάνω εταιρία, θα πρέπει να λαμβάνει χώρα, παράλληλα με την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που παρέχει και το ανοικτό λογισμικό.

Ιωάννης Ιγγλεζάκης