Το Τμήμα Νομικής της Σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ, αξιοποιώντας την πολύχρονη έως τώρα εμπειρία του, συναισθανόμενο τις ευθύνες του απέναντι στον νομικό κόσμο της χώρας και την κοινωνία γενικότερα και επιθυμώντας πέρα από την καλλιέργεια της Νομικής Επιστήμης να αποτελέσει έμπρακτο παράδειγμα λειτουργίας των αρχών του Δικαίου, αποφάσισε να θεσπίσει τον παρόντα Κώδικα Δεοντολογίας, εξειδικεύοντας τις αρχές που διέπουν τις σχέσεις των μελών ΔΕΠ μεταξύ τους, τη σχέση μελών ΔΕΠ και φοιτητών και την εν γένει ακαδημαϊκή του λειτουργία προκειμένου να διασφαλιστεί αυξημένη αντικειμενικότητα, αμεροληψία και διαφάνεια.
Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ
ΙΙ. Γενικές υποχρεώσεις μελών ΔΕΠ. Σχέσεις φοιτητών-μελών ΔΕΠ
• Οι σχέσεις μεταξύ διδασκόντων, όπως επίσης μεταξύ διδασκόντων και φοιτητών διέπονται από τις αρχές της ακαδημαϊκής ελευθερίας, του αμοιβαίου σεβασμού και της ίσης μεταχείρισης. Τα μέλη ΔΕΠ απέχουν από συμπεριφορές που μπορούν να εκληφθούν ως εύνοια προς ορισμένο ή ορισμένους φοιτητές, τα δε όργανα του Τμήματος δεν νομιμοποιούν ως συνομιλητές άτομα που ασκούν βία και προσβάλλουν την ακαδημαϊκή ελευθερία για όσο χρονικό διάστημα ασκείται η βία.
• Τα μέλη ΔΕΠ πλήρους απασχόλησης οφείλουν να έχουν ως κύρια και βασική απασχόληση την εργασία τους στο Πανεπιστήμιο, σε όλες τις επιμέρους εκφάνσεις της, ακαδημαϊκές και διοικητικές, και να στηρίζουν με το έργο τους το σύνολο των λειτουργιών του Τμήματος. Τα μέλη ΔΕΠ συμβάλλουν με την παρουσία και ενεργό συμμετοχή τους σε επιτροπές και σε όργανα του Τμήματος στην αναβάθμιση των υπηρεσιών του Τμήματος.
• Τα μέλη ΔΕΠ, οι προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές οφείλουν να χρησιμοποιούν επιμελώς τις αίθουσες, τους κοινόχρηστους χώρους και τον εν γένει υλικοτεχνικό εξοπλισμό. Οι φοιτητές οφείλουν επίσης να σέβονται τον χρόνο και τον χώρο των μαθημάτων. Ανακοινώσεις με περιεχόμενο άσχετο της εκπαιδευτικής διαδικασίας από μεμονωμένους φοιτητές ή παρατάξεις, μετά την είσοδο του καθηγητή στην αίθουσα, θα πρέπει να αποφεύγονται.
• Δεν επιτρέπεται η ανάρτηση διαφημίσεων ή διακηρύξεων κομμάτων στους κοινόχρηστους χώρους ή τις αίθουσες της Σχολής. Το δικαίωμα γραπτής δημόσιας έκφρασης των μελών της Πανεπιστημιακής κοινότητας ικανοποιείται με την εξασφάλιση από την Κοσμητεία ειδικών χώρων ανακοινώσεων.
• Η χρήση κινητών τηλεφώνων από φοιτητές ή διδάσκοντες απαγορεύεται αυστηρά κατά τη διάρκεια των μαθημάτων, των εξετάσεων, όπως και στους χώρους της Βιβλιοθήκης. Απαγορεύεται επίσης η κατανάλωση ποτών ή φαγητών στις αίθουσες διδασκαλίας και στη Βιβλιοθήκη.
• Η έγκαιρη έναρξη των μαθημάτων (προπτυχιακών/μεταπτυχιακών) αποτελεί αυτονόητο καθήκον διδασκόντων και φοιτητών. Το ίδιο ισχύει και για το πρόγραμμα των εξετάσεων. Δεν επιτρέπεται η με οποιονδήποτε τρόπο προεξέταση ή μεμονωμένη εξέταση φοιτητών, εκτός αν συντρέχουν ιδιαίτεροι λόγοι, για τους οποίους αποφαίνεται αιτιολογημένα –κατόπιν αιτήματος του φοιτητή και συνεννόησης με τον διδάσκοντα- ο εκάστοτε διευθυντής του οικείου Τομέα.
• Οι ώρες μαθημάτων και ακρόασης των φοιτητών από τους διδάσκοντες θα πρέπει εγκαίρως να ανακοινώνονται στον πίνακα ανακοινώσεων του Τομέα και στο Διαδίκτυο και να τηρούνται επακριβώς. Αν για λόγους ανώτερης βίας ο διδάσκων κωλύεται να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του στην ανακοινωθείσα ημέρα και ώρα, οφείλει, όσο πιο έγκαιρα γίνεται, να ενημερώσει για τυχόν αναβολή και αναπλήρωση του μαθήματος ή της ώρας ακρόασης. Στους λόγους ανώτερης βίας υπάγονται και η συμμετοχή σε συνέδρια (εσωτερικού ή εξωτερικού) και οι μη επιδεχόμενες αναβολής διοικητικές υποχρεώσεις στο Πανεπιστήμιο, συμμετοχή σε εκλεκτορικά σώματα, όχι όμως τυχόν εξωπανεπιστημιακές απασχολήσεις. Η αναπλήρωση του μαθήματος θα πρέπει πάντως να γίνεται κατ’ αρχήν από τον ίδιο διδάσκοντα και μόνο κατ’ εξαίρεση από άλλο μέλος ΔΕΠ ή διδάσκοντα βάσει του ΠΔ 407/1980.
• Οι φοιτητές έχουν δικαίωμα να πληροφορούνται τις αναλυτικές απαντήσεις των θεμάτων στα οποία έχουν εξεταστεί, καθώς και να ζητούν εξηγήσεις για τη βαθμολογία που έλαβαν. Με μέριμνα του Διευθυντή του Τομέα οι βαθμολογήσεις των γραπτών πρέπει να παραδίδονται από τον διδάσκοντα εντός το πολύ 20 ημερών από την ημέρα της εξέτασης στη Γραμματεία του Τομέα. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να εκκρεμεί η έκδοση αποτελεσμάτων ενώ έχει ξεκινήσει το νέο εξάμηνο διδασκαλίας.
• Η βαθμολόγηση των επιδόσεων των φοιτητών πρέπει να γίνεται με τρόπο αντικειμενικό, με μόνο κριτήριο την ορθότητα των επιχειρημάτων των απαντήσεων. Επί περισσοτέρων τμημάτων, με περισσότερους διδάσκοντες, ενδείκνυται η διατύπωση κοινών θεμάτων και ο ενιαίος τρόπος βαθμολόγησης.
• Σε περιπτώσεις μαθημάτων, η διδασκαλία των οποίων γίνεται σε περισσότερα τμήματα, οι διδάσκοντες οφείλουν να εναλλάσσονται με τη σειρά στα διάφορα τμήματα. Οφείλουν επίσης να απέχουν από τμήμα, στο οποίο ανήκει ως φοιτητής σύζυγος, μνηστήρας ή συγγενής του διδάσκοντος εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού.
Ι. ΘΕΜΑΤΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΜΕΛΩΝ ΔΕΠ
1. Προκήρυξη θέσεων
• Η διαφάνεια των διαδικασιών εκλογής επιτυγχάνεται με την ευρύτερη δυνατή δημοσιότητα της προκήρυξης. Με επιμέλεια του προέδρου του Τμήματος και του διευθυντή του Τομέα, η προκήρυξη αναρτάται στην ιστοσελίδα του Τμήματος, του Τομέα, του ΑΠΘ, και διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στα άλλα Πανεπιστήμια, στους μεγάλους Δικηγορικούς και Συμβολαιογραφικούς συλλόγους ,την Εθνική Σχολή Δικαστών, στον Άρειο Πάγο, στο ΣτΕ, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και στο ΙΚΥ. Στην προκήρυξη γίνεται μνεία της ηλεκτρονικής διεύθυνσης του αντίστοιχου τομέα, που αφορά στην προκηρυσσόμενη θέση, προκειμένου να μπορέσουν οι ενδιαφερόμενοι να ζητήσουν πληροφορίες. Ο Τομέας είναι υποχρεωμένος σε σύντομο χρονικό διάστημα να απαντά ηλεκτρονικά στις ερωτήσεις.
• Το Τμήμα θα πρέπει να φροντίζει ώστε οι ακολουθούμενες διαδικασίες προκήρυξης θέσεων να εξασφαλίζουν την κατά το δυνατόν υποβολή περισσότερων υποψηφιοτήτων. Η κρίση με μοναδικό υποψήφιο θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα θεμελιωμένη ακόμη και αν συντρέχουν ανάγκες κάλυψης των αναγκών του οικείου Τομέα ή Τμήματος. Σε περίπτωση περισσότερων υποψηφίων η πρόκριση του ενός σε καμία περίπτωση δεν ερμηνεύεται ως αρνητική κρίση (απόρριψη) σε βάρος τού ή των άλλων υποψηφίων (η κρίση είναι πάντοτε συγκριτική και όχι απόλυτη), ώστε εμμέσως –προκειμένου να αποφύγουν αρνητική κρίση- να αναγκάζονται συνυποψήφιοι να παραιτούνται πριν από την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
• Ενδείκνυται η προκήρυξη για νέα θέση να γίνεται στην εισαγωγική βαθμίδα του λέκτορα. Σε ανώτερη βαθμίδα μπορεί να γίνει με ειδικά αιτιολογημένη πρόταση του Τομέα για σοβαρούς ακαδημαϊκούς λόγους.
• Ο καθορισμός της βαθμίδας, στην οποία θα γίνεται η προκήρυξη της θέσης, καθώς και του γνωστικού αντικειμένου προτείνεται αιτιολογημένα από τον Τομέα. Το Τμήμα ωστόσο, στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκει η προκήρυξη, οφείλει να λαμβάνει υπόψη του τις γενικότερές του ανάγκες χωρίς να δεσμεύεται από την εισήγηση του αρμόδιου Τομέα. Το γνωστικό αντικείμενο της υπό προκήρυξη θέσης θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ευρύτερο.
• Εάν υπάρξει περίπτωση υποβολής υποψηφιότητας από σύζυγο, μνηστήρα ή συγγενή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού υπηρετούντος στο Τμήμα μέλους ΔΕΠ, ανεξαρτήτως βαθμίδας ή γνωστικού αντικειμένου, το μέλος αυτό απέχει δικαιολογημένα από κάθε συλλογικό όργανο, που θα ασχοληθεί αμέσως ή εμμέσως με την εκλογή, και για όσο διάστημα διαρκεί η διαδικασία της εκλογής. Αν το μέλος είναι Πρόεδρος του Τμήματος στα αρμόδια συλλογικά όργανα προεδρεύει ο Αναπληρωτής Πρόεδρος, αν το μέλος είναι Διευθυντής Τομέα, στις συνεδριάσεις του Τομέα προεδρεύει ο Πρόεδρος του Τμήματος.
2. Εισηγητική Επιτροπή- Έκθεση
• Η εισηγητική επιτροπή απαρτίζεται κατά πλειοψηφία από καθηγητές της πρώτης βαθμίδας. Εάν αυτό εξ αντικειμένου δεν μπορεί να τηρηθεί, ένα μέλος της θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε αυτής της βαθμίδας. Το καθήκον του μέλους της εισηγητικής επιτροπής βαρύνει όλα τα μέλη ΔΕΠ, όπου η εγγύτητα του επιστημονικού αντικειμένου και εν συνεχεία η βαθμίδα καθορίζουν την επιλογή. Επιβάλλεται η εναλλαγή των μελών ΔΕΠ ως μελών εισηγητικής επιτροπής για εκλογή ή εξέλιξη μέλους ΔΕΠ.
• Θα πρέπει κατά το δυνατόν να αποφεύγεται η συμμετοχή σε Εισηγητική Επιτροπή μέλους ΔΕΠ, όταν το ίδιο μέλος έχει συμμετάσχει στην Εισηγητική Επιτροπή σε προηγούμενη κρίση του ίδιου υποψηφίου.
• Εάν υποψήφιος για κατάληψη θέσης ΔΕΠ ή για εξέλιξη του σε ανώτερη βαθμίδα είναι σύζυγος, μνηστήρας ή συγγενής εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού ενεργού μέλους ΔΕΠ του Τμήματος ή ακόμη αποχωρήσαντος (την τελευταία 5ετία) ή τελούντος σε αναστολή μέλους, τουλάχιστον δύο μέλη της εισηγητικής επιτροπής θα πρέπει να είναι μέλη ΔΕΠ άλλου Τμήματος. Ο ορισμός ομότιμου καθηγητή ως μέλους εισηγητικής επιτροπής επιτρέπεται μόνο ως έσχατη λύση, εάν δεν μπορεί δηλαδή να καλυφθεί το κενό από ενεργό μέλος ΔΕΠ του Νομικού Τμήματος ή άλλου Τμήματος.
• Η εισηγητική έκθεση και τα πρακτικά εκλογής αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Τμήματος, όπως προβλέπει άλλωστε και ο ν. 3848/2010.
• Ο εύλογος χρόνος μέσα στον οποίο πρέπει να κατατίθεται η εισηγητική έκθεση σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το εξάμηνο από τον ορισμό της τριμελούς εισηγητικής επιτροπής.
• Έργο που δημοσιεύεται ύστερα από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής υποψηφιοτήτων απλώς συνυπολογίζεται, εφόσον υποβληθεί μέχρι τη λήξη της προθεσμίας κατάθεσης της εισηγητικής έκθεσης. Προσμετράται μόνον επιβοηθητικά (συμπληρωματικά), χωρίς να μπορεί να καλύπτει τυχόν μειονεξία του κύριου έργου (διορθωτικά).
• Για καθεμία κρίση σε βαθμίδα ΔΕΠ ανώτερη εκείνης του λέκτορα απαιτείται κατ’ αρχήν μία τουλάχιστον μονογραφία δημοσιευμένη. Άλλες δημοσιεύσεις αρκούν μόνο κατ’ εξαίρεση, αν τεκμηριωμένα αποδεικνύεται ιδιαίτερη πρωτοτυπία της επιστημονικής δουλειάς που αυτές παρουσιάζουν. Σύνηθες διδακτικό βιβλίο, αυτοτελώς ή σε συνεργασία με άλλον (μέλος ΔΕΠ ή όχι), από μόνο του δεν υποκαθιστά την απουσία μονογραφίας. Εκτενής συμβολή σε υπομνηματιστικό έργο μπορεί να συγκεντρώνει γνωρίσματα αναλυτικής-μονογραφικής επεξεργασίας, εφόσον πρόκειται για συλλογικό έργο αναγνωρισμένης επιστημονικής εμβέλειας.
• Για την αξιολόγηση του έργου του υποψηφίου σημασία έχει ιδιαίτερα η συστηματική και συνεκτική οργάνωση του επιστημονικού λόγου, η κριτική ικανότητα του υποψηφίου για αιτιολογημένη λήψη θέσης στα εξεταζόμενα ζητήματα, η ικανότητα εμβάθυνσης σ’ αυτά και στις πρακτικές διαστάσεις τους, η σαφήνεια και εν γένει ποιότητα του λόγου του, η ευρυμάθειά του, καθώς και ο βαθμός δυσχέρειας τού υπό έρευνα αντικειμένου. Έργο που εξαντλείται σε περιγραφική αναφορά σε νομοθετικά κείμενα, νομολογιακές τάσεις ή απόψεις άλλων δεν αποτελεί συμβολή στην επιστήμη και την έρευνα. Οι επιστημονικές θέσεις του υποψηφίου αυτές καθ’ εαυτές δεν αποτελούν κριτήριο αξιολόγησης θετικής ή αρνητικής. Τα μέλη ΔΕΠ οφείλουν με την έρευνά τους να προάγουν την επιστημονική ελευθερία. Αποφεύγουν να αναπαράγουν ιδέες τρίτων, αποφεύγουν τους χαρακτηρισμούς και σέβονται τις αντίθετες απόψεις. Η ανταλλαγή προσωπικών χαρακτηρισμών είναι ανεπίτρεπτη, ακόμη και όταν γίνεται στο πλαίσιο αξιολόγησης έργου του υποψηφίου.
• Αναγνώριση του επιστημονικού έργου του υποψηφίου ενδεικτικά αποδεικνύεται από θετικές ετεροαναφορές, βασικά από ερευνητές εκτός του Τμήματος, από αναφορές στο αιτιολογικό δικαστικών αποφάσεων, από συμμετοχή σε συνέδρια και επιστημονικές εκδηλώσεις με ομιλία.
• Ιδιαίτερη βαρύτητα στην κρίση του υποψηφίου έχει κατ’ αρχάς η προοπτική για ακαδημαϊκή εξέλιξή του. Η προοπτική αυτή δεν νοείται ως πρόβλεψη για γεγονότα μέλλοντα και αβέβαια, αλλά ως εύλογη εκτίμηση ότι, εφόσον ο υποψήφιος συνεχίσει να αξιοποιεί τα μέχρι τούδε εγνωσμένα προσόντα και εν γένει πνευματικά εφόδιά του, η εξέλιξή του μπορεί να επιτρέψει ευχερώς θετική κρίση για ανώτερη βαθμίδα. Βαρύνουσα σπουδαιότητα έχει επίσης η διεθνής παρουσία του, οι δυνατότητες διεθνούς επιστημονικής παρουσίας και συμβολής στην προβολή του Τμήματος σε διεθνές επίπεδο. Το Τμήμα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία σ’ αυτό, επιδιώκοντας να ενισχύσει την εξωστρέφεια και επιστημονική παρουσία του στο σημερινό διεθνοποιημένο περιβάλλον.
• Διδακτική εμπειρία στο πλαίσιο του προγράμματος ERASMUS του Τμήματός μας αποτελεί αξιοσημείωτο προσόν. Η διεθνής παρουσία, που προάγει το διεθνές κύρος του Τμήματος και την αξιολόγησή του, εξειδικεύεται ενδεικτικά με τα παρακάτω: 1)Άρθρα σε ξενόγλωσσα ή ξένα επιστημονικά-νομικά περιοδικά. 2)Παραπομπές-αναφορές από ξένους συγγραφείς. 3)Βιβλία ή μονογραφίες σε ξένη γλώσσα. 4)Συμμετοχή σε προγράμματα ανταλλαγής καθηγητών-εντολές διδασκαλίας από αλλοδαπά ΑΕΙ. 5)Κοινά σεμινάρια με ξένα πανεπιστήμια, ακόμη και αν διεξάγονται στη χώρα μας. 6)Προσκλήσεις για ομιλίες ή διαλέξεις σε επιστημονικά συνέδρια στο εξωτερικό. 7)Συμμετοχή με παρέμβαση σε επιστημονικά συνέδρια στο εξωτερικό. 8)Συμμετοχή σε επιτροπές επίβλεψης διδακτορικών διατριβών που εκπονούνται στο εξωτερικό. 9)Συμβολές σε αλλοδαπούς τιμητικούς τόμους. 10)Ιδιότητα μέλους αλλοδαπού διεθνούς επιστημονικού σωματείου ή πρωτοβουλίας ενοποίησης του δικαίου, ιδιότητα εκπροσώπου της χώρας μας σε διεθνή-ευρωπαϊκά fora κλπ.
• Ανεξάρτητα από τυχόν διδακτική πείρα του υποψηφίου για νέα θέση μέλους ΔΕΠ, ο ίδιος υποχρεούται σε δοκιμαστικό μάθημα, οργανωμένο με ευθύνη της εισηγητικής επιτροπής.
• Δεν συνάδει με την ακαδημαϊκή δεοντολογία να γίνεται επίκληση σε προηγούμενη κρίση του Τμήματος, προκειμένου να αντληθεί επιχείρημα για υποβάθμιση των απαιτούμενων κριτηρίων αξιολόγησης σε νέα ακαδημαϊκή κρίση. Αδικαιολόγητη είναι η αντίληψη για ισότιμη προς τα κάτω μεταχείριση, με αφορμή τυχόν παρελθόν περιστατικό.
• Στις κρίσεις για εξέλιξη πρέπει να τεκμηριώνεται επαρκώς τόσο η αφοσίωση του υποψηφίου στο Τμήμα και στο Πανεπιστήμιο γενικά όσο και η στοιχειωδώς ευπρεπής συμπεριφορά του έναντι των συναδέλφων του και των φοιτητών. Ως προς το πρώτο προσόν, αυτό αποδεικνύεται ενδεικτικά από τα εξής: 1)Φυσική παρουσία στο ΑΠΘ και κατοικία στη Θεσσαλονίκη, χωρίς εξαιρέσεις που ενδεχομένως θα δικαιολογούνταν από εξωπανεπιστημιακούς ή επαγγελματικούς λόγους. 2) Συνεργασία σε διδακτικό και ερευνητικό επίπεδο με άλλους συναδέλφους του Τμήματος (π.χ. επίβλεψη εκπόνησης διδακτορικών διατριβών, συγγραφή κοινού βιβλίου κλπ. 3) Οποιοδήποτε διοικητικό έργο στο ΑΠΘ (μέλος επιτροπών του ΑΠΘ, διενέργεια ΕΔΕ, εκπροσώπηση του ΑΠΘ ενώπιον Αρχών, δικαστηρίων κλπ. -Η συμμετοχή στα συλλογικά όργανα του Τομέα και του Τμήματος δεν αρκεί-). 4) Επιμέλεια έκδοσης τιμητικού τόμου, 5)Ανάληψη ευθύνης διοργάνωσης επιστημονικών εκδηλώσεων, συνεδρίων κλπ.
• Επίσης, η συμβολή του έργου του υποψηφίου στη γενικότερη πρόοδο της επιστήμης, πέρα από στον στενότερο επιστημονικό του κλάδο, η συμμετοχή του σε διοικητικά συμβούλια επιστημονικών σωματείων ή στη συντακτική επιτροπή επιστημονικών περιοδικών, σε εισηγητικές επιτροπές κρίσης άλλων ΑΕΙ, σε νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, οι μετακλήσεις για διδασκαλία σε άλλα πανεπιστήμια κλπ. προβάλλουν την εικόνα του Τμήματός μας και συνεκτιμώνται θετικά σε κρίση για εξέλιξη.